Vận tải đường biển là gì? Quy trình và cách tính cước

Sự phát triển của vận tải đường biển đang thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Phần lớn hàng hóa giao thương xuyên quốc gia hiện giờ đều phụ thuộc vào vận tải đường biển. Ưu thế khi vận chuyển hàng hóa bằng hệ thống tàu thuyền là mức chi phí phải chăng hơn so với đường hàng không. Loại hình vận chuyển này cũng ghi điểm bởi khả năng chuyên chở khối lượng lớn.

Vận tải đường biển là gì?

Vận tải đường biển đơn giản là loại hình vận chuyển hàng hóa bằng tàu thuyền chuyên dụng. Mạng lưới cơ sở hạ tầng cần thiết cho ngành dịch vụ vận tải đường biển bao gồm hệ thống cảng biển, cảng trung chuyển, tàu thuyền.

Ảnh 1: Vận tải đường biển đảm bảo sự lưu thông hàng hóa

Vận chuyển hàng hóa bằng tàu thuyền thúc đẩy hoạt động nội thương và ngoại thương. Đây là một phần quan trọng trong chuỗi Logistic, duy trì sự ổn định cho giao thương hàng hóa.

Thường thì những quốc gia sở hữu đường bờ biển dài cộng với hệ thống kênh rạch, sông ngòi nhiều sẽ có ngành dịch vụ vận tải đường biển phát triển. Chẳng hạn như Việt Nam với đường bờ biển dài từ Bắc xuống Nam, hệ thống sông ngòi chằng chịt.

Tại nước ta, ước tính 90% khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu đều vận chuyển bằng đường biển. Tỷ lệ tăng trưởng trung bình mỗi năm của ngành dịch vụ này đạt từ 10% đến 15%. Như vậy nếu so với những loại hình vận tải khác thì vận tải đường biển vẫn chiếm chủ đạo, chi phối toàn ngành.

Ưu điểm của vận chuyển đường biển

Ưu điểm dễ nhận thấy nhất ở vận tải đường biển là mức cước phí phải chăng, khả năng chuyên chở hàng hóa khối lượng lớn, hàng hóa vận chuyển đa dạng.

Chi phí vận chuyển hợp lý

Không ngẫu nhiên mà phần lớn khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu đều phải dựa vào vận tải đường biển. Bởi đơn giản so với đường hàng không thì chi phí chuyên chở hàng hóa bằng đường biển rẻ hơn nhiều.

Ảnh 2: Chi phí vận chuyển hàng hóa bằng đường biển rẻ hơn đường không

Hệ thống tàu thuyền di chuyển trên biển dựa vào lực đẩy dòng chảy tự nhiên của nước kết hợp với động cơ. Hoạt động vận chuyển hàng hóa hay người trên biển không cần dựa vào mạng lưới giao thông như vận tải đường bộ. Nhờ đó, chi phí cũng giảm xuống đáng kể.

Tất nhiên phía đơn vị vận chuyển vẫn phải đầu tư hệ thống tàu thuyền, đội ngũ nhân sự vận hành,.. Nhưng chắc chắn sẽ không tốn kém như khi duy trì một đội bay chuyển hàng hóa bằng đường không.

Vận chuyển xuyên châu lục

Muốn vận chuyển hàng hóa từ châu lục này đến châu lục khác, đường viền vẫn là lựa chọn hàng đầu. Vì nếu chỉ dựa vào đường bộ thì không phải khu vực nào trên thế giới cũng có chung biên giới đường bộ. Mặt khác nếu dựa vào đường không, chi phí tại quá cao không thích hợp vận chuyển hàng hóa giá trị thấp.

Do vậy khi cần vận chuyển hàng hóa từ châu lục này đến châu lục khác, người ta thường ưu tiên lựa chọn dịch vụ vận tải đường biển. Trong đó, vận tải đường biển giữ vai trò quan trọng nhất, tạo cầu nối luân chuyển hàng hóa.

Khối lượng vận chuyển lớn

Kỷ lục tàu vận chuyển hàng hóa lớn nhất thế giới hiện nay đang thuộc về Ever Alot, tàu container với khả năng chuyên chở 240.000 tấn hàng cùng lúc. Chiều dài của con tàu này đạt gần 400m, rộng hơn 61m.

Ảnh 3: Hình ảnh con tàu chở hàng lớn nhất thế giới

Trước nhu cầu vận chuyển hàng hóa ngày càng tăng cao, sự xuất hiện của những con tàu siêu lớn như Ever Alot cũng ngày một quen thuộc. Nói chung, mỗi con tàu cỡ trung bình vận chuyển hàng quốc tế hiện giờ cũng có sức chứa cả nghìn tấn, đủ khả năng chuyên chở khối lượng lớn hàng hóa.

Nếu so sánh với đường không hay đường bộ thì vận tải đường biển chiếm ưu thế vượt trội về khối lượng chuyên chở. Chính vì thế mà phần lớn hàng hóa xuất nhập khẩu hiện nay hầu như đều phụ thuộc vào đường biển.

Dễ dàng vận chuyển nhiều loại hàng hóa

Hầu hết tất các loại hoàng hóa đều dễ dàng vận chuyển bằng đường biển. Bởi kích thước mỗi con tàu khá lớn, dễ dàng chứa nhiều loại hàng hóa. Ngay cả những mặt hàng kích thước lớn như xe hơi, thiết bị quân sự,.. Cũng đều có thể xếp vừa vào một con tàu.

Loại loại hàng hóa nào không thể vận chuyển bằng được không thì đều dễ dàng vận chuyển bằng đường biển. Khoáng chứa hàng của mỗi con tàu cực rộng, không thua gì kho hàng chuyên nghiệp, rất thích hợp vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu.

Hạn chế của vận tải đường biển

Mặc dù chiếm đến hơn 90% tỷ trọng vận chuyển hàng hóa nhưng vận tải đường biển vẫn tồn tại một vài nhược điểm nhất định. Chẳng hạn như về mặt tốc độ, rủi ro trong quá trình vận chuyển, vướng mắc về luật pháp tại từng hải phận.

Thời gian vận chuyển chưa nhanh

Mặc dù vận chuyển được số lượng lớn hàng hóa nhưng tốc độ di chuyển của tàu biển thực sự chưa nhanh. Tốc độ trung bình của mỗi chiếc tàu container vận chuyển hàng hiện nay đạt trung bình 26 hải lý / giờ, tương đương 48km/h. Nếu so sánh với tốc độ của máy bay 1000 km/h thì vận chuyển hàng bằng đường biển chậm hơn nhiều.

Ảnh 4: Tàu chở hàng chưa thể di chuyển nhanh bằng máy bay

Con tàu chở hàng di chuyển từ châu lục này sang châu lục kia cũng phải mất cả tuần thậm chí cả tháng trời nếu gặp thời tiết bất lợi. Vậy nên, với những loại hàng hóa cần vận chuyển nhanh thì vận tải đường biển vẫn chưa thể đáp ứng.

Rủi ro trong quá trình vận chuyển

Quá trình di chuyển trên biển của tàu chở hàng phải đối mặt với rất nhiều rủi ro. Chẳng hạn như thiên tai mưa bão, sóng thần, cướp bóc,.. Tuy rằng bảo hiểm hàng hải hỗ trợ trong trường hợp tàu hàng gặp rủi ro nhưng hàng hóa vẫn bị gián đoạn gián đoạn vận chuyển.

Tàu chở hàng càng lớn thì lại càng phải đối mặt với nhiều rủi ro hơn. Bởi để vận hành một con tàu cỡ lớn thì đòi hỏi bên cung cấp dịch vụ vận chuyển phải đầu tư từ máy móc cho đến con người. Một khi gặp trục trặc không mong muốn rất dễ gây hiệu ứng domino, ảnh hưởng đến hoạt động của cả một đoàn tàu.

Luật hàng hải mỗi nơi một khác

Luật hàng hải tại đường quốc gia mà tàu thuyền đi qua không phải lúc nào cũng giống nhau. Chỉ một chút lơ là sai sót cũng khiến tàu bị mắc kẹt tại khu vực nào đó. Thời gian chờ khiến chi phí xếp dỡ và lưu kho phát sinh đáng kể. Từ đó ảnh hưởng đến toàn bộ chuyến hàng, khiến quá trình cung ứng bị gián đoạn.

Vai trò của vận tải đường biển

Vận tải đường biển tới một vai trò trọng tâm trong giao thương quốc tế, thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu phát triển đi lên.

Thúc đẩy giao thương quốc tế

Trước sự hội nhập kinh tế sâu rộng của các quốc gia trên thế giới, ngành vận tải đường biển ngày càng chứng minh vai trò không thể thay thế. Hàng hóa xuất nhập khẩu gần như vẫn tăng dựa hoàn toàn vào ngành dịch vụ vận tải đường. Ngay tại Việt Nam, khoảng 90% hàng hóa xuất nhập khẩu đều vận chuyển bằng đường biển.

Ảnh 5: Vận tải đường biển thúc đẩy giao thương quốc tế

Vận tải đường biển đã và đang là một ngành dịch vụ mũi nhọn, chi phối nền kinh tế toàn cầu, tạo cầu nối giao thương. Đồng thời, thúc đẩy giao lưu văn hóa, kinh tế, chính trị.

Nhờ vào sự phát triển của ngành vận tải đường biển mà nhiều ngành sản xuất có cơ hội tăng trưởng theo. Những quốc gia sở hữu đường bờ biển dài như Việt Nam tận dụng lợi thế, tập trung cho ngành dịch vụ này.

Mỗi chuyến tàu chở hàng di chuyển đến cùng hải phận quốc tế đều phải tham gia bảo hiểm hàng hải, chi trả một số khoản chi phí khác. Kéo theo đó là lượng công ăn việc làm được tạo mới, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tạo tiền đề cho nền kinh tế phát triển

Tại Việt Nam, ngành dịch vụ hàng hải chính là trọng tâm tạo tiền đề cho các ngành kinh tế khác phát triển. Hàng hóa xuất nhập khẩu, phân phối trong nước đang dựa vào hệ thống giao thông đường thủy, tàu biển.

Ước tính mỗi năm ngành dịch vụ hàng hải tại nước ta tăng trưởng trung bình khoảng 10% giá 15%. Sự tăng trưởng này sẽ đem lại nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước, tạo thêm công ăn việc làm, nâng cao chất lượng của một bộ phận không nhỏ nhân dân.

Đặc biệt là khi thương mại trực tuyến toàn cầu phát triển, dịch vụ hàng hải lại càng chứng minh vai trò trọng tâm. Nhu cầu trao đổi hàng hóa giữa các quốc gia giờ đây tăng cao hơn bao giờ hết.

Với lợi thế vận chuyển khối lượng lớn hàng hóa, chi phí phải chăng, vận tải đường biển vẫn luôn đóng vai trò trọng tâm trong chuỗi Logistic toàn cầu.

Tiềm năng tăng trưởng của vận tải đường biển

Vận chuyển đường bộ chủ yếu tham gia vào quá trình phân phối hàng hóa nội địa. Còn nếu xuất nhập khẩu hàng hóa đi quốc tế thì vận tải đường biển chắc chắn chiếm ưu thế hơn. Tương lai tăng trưởng cho ngành dịch vụ này là khá sáng sủa. Cho dù nền kinh tế toàn cầu suy thoái thì nhu cầu giao dịch hàng hóa vẫn sẽ tăng trong tương lai dài hạn.

Ảnh 6: Tiềm năng phát triển của vận tải đường biển là rất lớn

Với một đất nước sở hữu vị trí thuận lợi như Việt Nam, vận tải đường biển chắc chắn là một ngành dịch vụ quan trọng, gần như xương sống nền kinh tế. Tất nhiên trong tương lai ngành dịch vụ này sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh của vận tải đường không và đường bộ.

Thế nhưng vận tải đường không khó mà theo kịp về khả năng chuyên chở khối lượng lớn. Tuy rằng tốc độ vận chuyển đường không nhanh hơn nhưng kéo theo đó là chi phí cao gấp nhiều lần, không phải loại hàng hóa nào cũng phù hợp chuyên chở bằng đường không.

Xét về lâu về dài, vận tải đường biển còn đem đến vô số lợi ích tích cực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Cùng với xu hướng hội nhập sâu rộng, ngành dịch vụ kinh doanh vận tải đường biển hứa hẹn sẽ phát triển hơn nữa.

Tầm quan trọng của vận tải đường biển

Sự phát triển của vận tải đường biển tác động trực tiếp đến công việc làm, tốc độ tăng trưởng kinh tế, chính trị, chính sách đối nội và đối ngoại.

Ảnh 7: Sự phát triển của vận tải đường biển góp phần tạo vị thế cho mỗi quốc gia

Tạo việc làm

Tốc độ tăng trưởng của vận tải đường biển thường tỷ lệ thuận với khả năng tạo mới việc làm. Ngành dịch vụ này cần đến một số lượng lớn lao động từ phổ thông cho đến lao động chất lượng cao.

Những thành phố tập trung cảng biển lớn luôn là nơi nhiều lao động tập trung tìm kiếm cơ hội việc làm. Mặt khác sự phát triển của ngành dịch vụ này còn tạo tiền đề thúc đẩy tăng trưởng cho những ngành kinh tế khác.

Đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế

Vận tải đường biển có thể xem như cầu nối, duy trì cung cấp nhiên liệu cho nhiều ngành sản xuất. Từ đó, tham gia tạo nền tảng cho các ngày khác duy trì tăng trưởng, mở rộng quy mô hoạt động.

Không ít ngành nghề mới cũng đã xuất hiện khi vận tải đường biển tăng chiều ổn định. Từ đó, đem lại nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước, nâng cao chất lượng đời sống nhân dân.

Tạo cầu nối chính trị

Vận tải đường biển còn đóng vai trò như cầu nối chính trị, duy trì hoạt động giao thương buôn bán giữa các quốc gia. Những nước sở hữu đường bờ biển dài và vị trí chiến lược như Việt Nam luôn nằm trong danh sách đối tác ưu tiên của nhiều cường quốc.

Các phương thức vận chuyển hàng hóa bằng đường biển

Hiện nay, có khá nhiều phương thức vận chuyển hàng hóa bằng đường biển, đáp ứng tốt nhu cầu của từng nhóm đối tượng khách hàng. Ví dụ như:

• Vận chuyển hàng hóa bằng tàu container
• Vận chuyển hàng hóa bằng sà lan
• Vận chuyển hàng hóa bằng tàu thuyền có bố trí bị giữ đông

Muốn phát huy hiệu quả luân chuyển hàng hóa, vận tải đường biển cần kết hợp với những loại hình vận tải khác. Ví dụ như đường bộ, đường không,.. Tất cả sẽ tạo thành bức tranh Logistic hoàn chỉnh.

Quy trình vận chuyển hàng hóa bằng đường biển

Ảnh 8: Một chuyến tàu vận chuyển hàng hóa

Quy trình vận chuyển hàng hóa bằng đường biển cần diễn ra theo nhiều bước. Trong mỗi bước luôn có sự tham gia của các thành phần, tổ chức đơn vị và cá nhân khác nhau.

Bước 1: Phía đơn vị cung cấp dịch vụ thẻ tiếp nhận thông tin và yêu cầu từ phía khách hàng. Bao gồm những thông tin cơ bản như địa điểm xuất nhập hàng, số lượng hàng hóa, chủng loại hàng hóa, yêu cầu về thời gian giao hàng.

Bước 2: Nếu là vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu thì bên trung cấp phục vụ phải làm thủ tục khai báo hải quan cho hàng hóa thông quan.

Bước 3: Lấy hàng từ kho chỉ định, sau đó chuyển đến cảng biển và chuyển lên boong tàu.

Bước 4: Sau khi quá trình xếp hàng hoàn tất, tàu bắt đầu di chuyển đến cảng đích cần chuyển hàng.

Bước 5: Hàng bắt đầu được tháo dỡ từ đầu xuống và giao đến địa chỉ cho người nhận theo cam kết trong hợp đồng.

Cách tính cước vận chuyển hàng hóa bằng đường biển

Khi ký kết hợp đồng vận chuyển hàng bằng đường biển, bạn cần lưu ý cập nhật cách tính cước.

Với hàng nguyên container – FCL

Nếu vận chuyển hàng theo nguyên container, cước phí sẽ được tính theo công thức dưới đây:

Cước phí = Đơn giá × số lượng container cần vận chuyển

Với hàng lẻ – LCL

Nếu chuyển hàng riêng lẻ, cách tính cước thường phức tạp hơn đôi chút.

• Trường hợp tính theo khối lượng: Cước phí = Khối lượng hàng hóa × Đơn giá (đơn vị khối lượng là KGS)
• Trường hợp tính theo thể tích: Cước phí = Tổng thể tích hàng hóa × Đơn giá

Chứng từ cần thiết cho quá trình vận chuyển đường biển

Trong quá trình vận chuyển hàng hóa bằng đường biển, đơn vị cung cấp dịch vụ vận tải cần chuẩn bị đầy đủ chứng từ.

Chứng từ cơ bản

Một số chứng từ cơ bản cần chuẩn bị bao gồm:

• Chứng nhận cấp phép xuất nhập khẩu
• Hai bản chính tờ khai hải quan xuất nhập khẩu
• Hợp đồng mua bán hàng hóa giữa các bên
• Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh cần nộp trong lần đầu làm thủ tục xuất nhập khẩu vậy cơ quan hải quân
• Hai văn bản đề cập chi tiết thông tin hàng hóa (áp dụng cho hàng hóa không đồng nhất)
• Tờ khai hải quan
• Hợp đồng giao dịch ngoại thương
• Những chứng từ liên quan đến tàu vận chuyển, hải cảng đi và đến

Trường hợp chủ hàng ủy thác cho bên thứ ba làm thủ tục hải quan, xếp dỡ hàng hóa thì sẽ cần bổ sung một vài chứng từ cần thiết như:

• Văn bản chỉ thị xếp hàng
• Biên lai của thuyền phó
• Đơn vận chứng minh phương thức vận tải đường biển
• Bản kê khai hàng hóa
• Bản kiểm điểm hàng hóa
• Sơ đồ chi tiết xếp hàng
• Văn bản chứng nhận xuất xứ hàng hóa
• Hóa đơn thương mại
• Giấy hay phiếu đóng gói
• Văn bản chứng nhận số lượng hàng hóa
• Chứng từ bảo hiểm hàng hải

Chứng từ cần bổ sung

Bên cạnh một số chứng từ cơ bản thì trong số trường hợp, phiếu cơ quan chức năng sẽ yêu cầu bổ sung cấp lại giấy tờ khác.

• Biên bản nhận hàng với chủ tàu
• Biên bản kê khai xác định tình trạng thừa hoặc thiếu hàng
• Biên bản ghi lại tình trạng hư hỏng, đổ vỡ hàng hóa
• Biên bản kiểm định chất lượng
• Biên bản ghi lại số lượng hàng hóa
• Biên bản giám định từ phía cơ quan bảo hiểm

Kết luận

Vận tải đường biển ngày càng chứng minh vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, thúc đẩy giao thương. Ngành dịch vụ này là một phần quan trọng của chuỗi Logistics, giống như xương sống của nền kinh tế toàn cầu. Hi vọng bạn đã cập nhật được thông tin hữu ích sau khi tham khảo bài tổng hợp chia sẻ này!

Liên hệ hỗ trợ và tư vấn dịch vụ miễn phí